fàtu , pps, agt, nm Definition de fàchere, fàere, fàghere, fai; chi est acabbau de fàere; chi est lómpiu, crompiu, bonu, nau de cosa de papare; nau de ccn., chi tenet s'abbilesa de su mannu, de chie est créschiu; cosa chi si faet, ma pentzada coment'e acabbada, finia Synonyms e antonyms acabbau, finidu / lómpidu / deretu, dovere | ctr. irfatu, iscónciu / nadu / chélviu Idioms csn: casu fatu, pira, superba fata, bimisone fatu = bellus a papai, in sa menzus muta pro manigare; fémina fata, ómine fatu = mannos, créschidos de poder fàghere sa faina, sos meres de domo, fata a fémina, fatu a ómine; bèni fatu, bèni fata (nadu de sa carena de unu o de una) = chi zughet una carena bella, galana, chentza pecu perunu; cadhu fatu = annestradu, domadu, bonu de si ndhe serbire; agt. + e fatu, fatu = deretu, deunudotu, sa calidade isazerada inditada de s'agt. (isprammau e fatu = isprammau meda, ispereladu fatu = ciurpu límpiu, tzegu deretu, iscassiadu fatu = macu deretu); cosa fata = fatuzu, brusceria; èssiri fatu e lassau = èssiri acoment'e nisciunus, èssiri mandronis, abarrai a su chi dhus faint is àterus, leàresi sas cosas tropu a pagu incuru; benevatu!, benivatu! = mellus aici, gei ti/dhi dexit!: peràula de valore morale pro aprovare una cosa fata, coment'e allegrendhesindhe, fintzas candho de custa ndhe benit carchi dannu a s'àteru; malevatu = chi no andhat bene, chi no est bonu, nadu de unu cumportamentu, de assiones; fatu male = fatu in manera irballada, no zusta, nadu de faina, de triballu, de òpera; fatu, fatu! = una borta fata, una css. cosa, abarrat fata e no si nci pentzat prus; fatu fatu (agt.: nr. fatuvatu, fuedhendi de cosa de papai)= fatu meda, lómpidu deunudotu; fatuvatu = avb., totora, dónnia tantis, de pagu in pagu; su nadu su fatu = nada e fata, nàrriri e fai una cosa sentza de abarrai a su pentza e torra, sentza de pònniri tempus in mesu; si no est gai, fata!… = no dhi fait nudha si no est aici; su fatu de domu = fainas de domo; su fatu meu, tou, sou e gai = su doveri miu, tuu, suu, sa cosa chi pertocat a mimi, a tui, a cussu; fatu a… (+ númene, agt.) = belle e chi…, cun totu chi est…; fata bi l'apo! = seo arrennésciu; fata mi l'at, cussu farabbutu! = mi at frigau, cussu farabbutu!; su pane chi zughia no mi l'at fata = su pane no mi est bastau po papai 2. cussu triballu est fatu: cheret petzi abbaidadu pro carchi irballu ◊ ndi est artziau gopai vicàriu ispramau e fatu ◊ fàghela tue sa faina, chi cussu est fatu e lassadu! ◊ cussas duas piciocas che sunt pigadas a chéxia a coa fata (A.Dettori)◊ si podent giúghere a ispantu fatu: no ndhe at nàschidu in perunu giardinu bellas che a issas! ◊ custu meloni est tropu fatu ◊ benivatu: cuss'iscupetada dha meresciat!◊ vàrias boltas, pensendhe a sa fata ndhe ruet prima sa frúture crua (Cuca) 3. nos imbreagamus de faedhos e nos irmentigamus de sos fatos ◊ de su nau a su fatu nc'est grandu diferéntzia 4. mai malesa o trofizos fit disposta a perdonare, no cheriat a leare a nemos su fatu sou ◊ dàemi su fatu meu e mi ndhe andho ◊ sa picioca no at istudiau, ma iscít fai bèni su fatu de domu 5. custa fémina dh'at abbovau cun cosa fata ◊ odheu, custa paret cosa fata: no ndhe li andhat una in bonu! ◊ biu eis candu si faint is cosas fatas bèni? ◊ si tenes ora faghe, za no est malevatu si sàmunas su pamentu in totu sa domo: ma chi siat fatu bene! 6. sighi a fàghere, assumancus… fatu, fatu, no si bi pessat prus! ◊ custa pira est fata fata! 7. fatu a preíderu, cosas dortas ndhe faghet isse puru! ◊ fatu a professore, a bortas irballat iscrindhe ◊ est a conca de criadura, fatu a mannu! Surnames and Proverbs prb: su fatu est prus forte de su ferru Translations French fait, bletti, blet English done, ripe, become overripe, medium Spanish hecho, maduro Italian fatto, ammezzito, mézzo German getan, gemacht, überreif, Faktum.